Trolley Problem คืออะไร?
สมมุติฐานพื้นฐาน
มีรถราง (trolley) วิ่งมาด้วยความเร็วบนรางรถไฟ ข้างหน้ามีคน 5 คน ถูกมัดอยู่บนราง ถ้ารถวิ่งไปตามทางเดิม คนทั้ง 5 จะถูกรถชนเสียชีวิต แต่คุณยืนอยู่ใกล้กับสวิตช์ที่สามารถเปลี่ยนทางรถรางไปยังรางอีกเส้นหนึ่งได้ — บนรางสำรองนั้น มีคน 1 คนถูกมัดอยู่
คำถามคือ คุณจะดึงสวิตช์หรือไม่?
- ถ้าดึง: คุณช่วยชีวิตคน 5 คน แต่ทำให้คน 1 คนเสียชีวิต
- ถ้าไม่ดึง: คุณปล่อยให้รถชนคน 5 คนโดยไม่แทรกแซง
ประเด็นที่ถูกถกเถียง
- การตัดสินใจเชิงผลลัพธ์ (Consequentialism): เราควรจะยอมเสีย 1 เพื่อช่วย 5 ดีหรือไม่?
- หลักศีลธรรม: การไม่ทำอะไรเลยเทียบกับการลงมือทำสิ่งที่นำไปสู่การตายหรือไม่?
- เจตนา vs ผลลัพธ์: สิ่งที่คุณทำเจตนาช่วยหรือฆ่า?
ตัวอย่างการนำไปใช้จริง
- การออกแบบ AI ขับรถอัตโนมัติ: หากรถต้องเลือกระหว่างชนคนเดินถนนกับหักหลบไปชนกำแพงจนผู้โดยสารเสียชีวิต จะให้ AI ตัดสินใจอย่างไร?
- ด้าน การแพทย์: จะเลือกช่วยคนไข้ 1 คนที่ต้องใช้ทรัพยากรจำนวนมาก หรือเลือกใช้ทรัพยากรนั้นกับผู้ป่วยอีกหลายคนที่มีโอกาสรอดมากกว่า?
แนวทางในการแก้ปัญหาประเภท Trolley Problem
| แนวทาง | หลักการสำคัญ | ตัวอย่างผลลัพธ์ |
|---|---|---|
| ผลลัพธ์นิยม (Consequentialism / Utilitarianism) | ช่วยคนมากที่สุด | ดึงสวิตช์ |
| หน้าที่นิยม (Deontology) | ห้ามฆ่าโดยตรง | ไม่ดึงสวิตช์ |
| เจตนา/บริบท | ดูเจตนา/ความยินยอม (Virtue ethics / Consent-based ethics) | แล้วแต่สถานการณ์ |
| ประยุกต์จริง | วิเคราะห์ตามระบบ/กฎหมาย | ใช้เกณฑ์ผสม |
Photo by Ketut Subiyanto:pexels.com
Trolley Problem Image by: wikipedia
